Μιχαέλα Φίλιου

Η ομάδα μας μελετά τους μοριακούς μηχανισμούς των νευροψυχιατρικών διαταραχών. Οι ερευνητικοί μας στόχοι μας είναι:

• Να κατανοήσουμε πώς τα μιτοχόνδρια ρυθμίζουν το άγχος και το ψυχολογικό στρες και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως θεραπευτικοί στόχοι για νευροψυχιατρικές διαταραχές
• Να διαλευκάνουμε πώς αλληλεπιδρούν oι διατροφικές συνήθειες και το υψηλό άγχος σε συμπεριφορικό και μοριακό επίπεδο
• Να βρούμε μοριακές υπογραφές και υποψήφιους βιοδείκτες για νευροψυχιατρικές διαταραχές και για την απόκριση σε φαρμακολογικές παρεμβάσεις

Δουλεύουμε με μοντέλα ποντικιών, δείγματα ασθενών και κυτταροκαλλιέργειες και χρησιμοποιούμε μεθοδολογικές προσεγγίσεις συμπεριφορικής βιολογίας, πρωτεομικής/μεταβολωμικής, πρωτεϊνικής βιοχημείας και φαρμακολογίας. Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον συνεργασίας που προωθεί την επιστημονική εξέλιξη και επικοινωνία.

• Τα μιτοχόνδρια ως ρυθμιστές και θεραπευτικοί στόχοι για το υψηλό άγχος και το στρες

Η μοριακή βάση των νευροψυχιατρικών διαταραχών παραμένει κατά πολύ ανεξερεύνητη. Τα μιτοχόνδρια είναι οργανίδια του κυττάρου που παράγουν ενέργεια, ρυθμίζουν το οξειδωτικό στρες και επηρεάζουν τη νευροδιαβίβαση στον εγκέφαλο (Filiou and Sandi 2019, Trends Neurosci). Έχουμε δείξει ότι μιτοχονδριακά μονοπάτια αλλάζουν στο υψηλό άγχος και κατά την απόκριση στο στρες (Filiou et al. 2011, Biol Psychiatry; Lopes et al. 2017 Cereb Cortex). Εξετάζουμε πώς διαφορετικά είδη στρες και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις επηρεάζουν μιτοχονδριακές λειτουργίες (Thomou*, Nussbaumer*, Grammenou* et al. 2024, Mol Neurobiol). Ταυτόχρονα, μελετάμε πώς η μιτοχονδριακή δυναμική, το σύνολο των μηχανισμών που ρυθμίζουν τον ποιοτικό έλεγχο των μιτοχονδρίων, διαμορφώνει συμπεριφορές σχετικές με το στρες και το υψηλό άγχος (Papageorgiou and Filiou 2024, Neurosci Biobehav Rev).

Οι υπάρχουσες φαρμακολογικές θεραπείες για τις νευροψυχιατρικές διαταραχές έχουν σοβαρές παρενέργειες, αργή δράση και υψηλά ποσοστά μη απόκρισης. Συνεπώς χρειάζεται να βρούμε νέους θεραπευτικούς στόχους για την καθιέρωση αποτελεσματικότερων θεραπειών. Έχουμε δείξει για πρώτη φορά πως η επιλεκτική στόχευση των μιτοχονδρίων έχει αγχολυτική επίδραση in vivo (Nussbaumer et al. 2016, Neuropsychopharmacology). Τώρα διερευνούμε τη θεραπευτική επίδραση ουσιών που στοχεύουν επιλεκτικά τα μιτοχόνδρια σε ζωικά μοντέλα νεροψυχιατρικών διαταραχών και κυτταροκελλιέργειες.

• Αλληλεπίδραση διατροφικών συνηθειών και υψηλού άγχους

Οι αγχώδεις και οι διατροφικές διαταραχές εμφανίζονται σε αυξημένα επίπεδα στις σύγχρονες κοινωνίες, τείνουν να συνυπάρχουν και συναντώνται συχνότερα σε γυναίκες. Μελετάμε πώς διαφορετικά μοτίβα διατροφής όπως ο χρονικός και θερμιδικός περιορισμός της τροφής επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τα μοριακά προφίλ υποπεριοχών του εγκεφάλου σε θηλυκά ποντίκια υψηλού άγχους. Επιπλέον, διερευνούμε μιτοχονδριακούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν διατροφικές συνήθειες σε πληθυσμούς υψηλού άγχους, οι οποίοι μπορούν να στοχευθούν φαρμακολογικά για να επιφέρουν θεραπευτικά αποτελέσματα.

• Μοριακές υπογραφές για νεροψυχιατρικούς φαινοτύπους και απόκριση σε θεραπείες

Μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχουν μοριακοί βιοδείκτες που να χρησιμοποιούνται στην κλινική ψυχιατρική. Η εύρεση μοριακών υπογραφών για νευροψυχιατρικές διαταραχές θα διευκολύνει τη διάγνωση, την εξατομικευμένη θεραπεία και την ανακάλυψη βιοδεικτών. Aποκρυπτογραφούμε πρωτεομικά και μεταβολωμικά προφιλ νευροψυχιατρικών στον εγκέφαλο και σε περιφερικό υλικό ζωϊκών μοντέλων και ασθενών. Επίσης εξερευνούμε μοριακά μοτίβα χαρακτηριστικά για αποκρίσεις σε χορηγούμενες θεραπείες.

Επικεφτείτε τη σελίδα του εργαστηρίου μας στο Facebook καθώς και τις ιστοσελίδες των προγραμμάτων ENERGEIA και BOND που χρηματοδοτούνται από το ΕΛΙΔΕΚ.